Λατρεύωτο Βερολίνο. Με ξετρελαίνει η αίσθηση του αχανούς που έχω σε μια τόσο απλωμένη πόλη, οι βόλτες που μπορείς να απολαύσεις στο πανέμορφο κέντρο ανάμεσα σε μια πανσπερμία φυλών, συνοδευόμενος πάντα από την αίσθηση πως βρίσκεσαι εκεί που διαδραματίστηκαν τα πιο σημαντικά γεγονότα του περασμένου αιώνα. Και μόνο λοιπόν η λέξη "Βερολίνο" στο εξώφυλλο ενός βιβλίου είναι αρκετή για να τραβήξει την προσοχή μου.
Πρόσφατα οι εκδόσεις Κέδρος κυκλοφόρησαν σε επίτομη έκδοση μια τριλογία νουάρ αστυνομικών μυθιστορημάτων του Φίλιπ Κερ με τον τίτλο "Η τριλογία του Βερολίνου"(μεταφραστές οι Αντώνης Καλοκύρης και Ντενίζ Ρώντα , σελ. 1070). Πρωταγωνιστής και στα τρία έργα είναι ο Μπέρναρντ Γκούντερ, έναν πρώην αστυνομικό που πλέον έχει ανοίξει ιδιωτικό γραφείο ερευνών. Ο Γκούντερ θυμίζει παλαιότερους ντετέκτιβ του παλιού,σκληρού αμερικανικού αστυνομικού είδους και κυρίως τον εκπληκτικό Φίλιπ Μάρλοου. Ελαφρώς πότης, με τον τρόπο του γοητευτικός για το άλλο φύλο, με καυστικό χιούμορ και ιδιαίτερο αυτοσαρκασμό, ο ήρωας του Κερ είναι πραγματικά απολαυστικός. Οι αστυνομικοί σαν τον Γκούντερ και τον Μάρλοου δεν λύνουν τα μυστήρια όπως ο Σέρλοκ Χολμς, κλεισμένοι στο γραφείο τους χρησιμοποιώντας τα νοητικά τους εργαλεία και μόνο. Ανακρίνουν υπόπτους, κάνουν αυτοψίες, μιλούν παρασκηνιακά με τις αρχές, χρησιμοποιούν βία αν χρειαστεί ·περιδιαβαίνουν τις πόλεις τους σπιθαμή προς σπιθαμή αναζητώντας στοιχεία. Για αυτό άλλωστε τα νουάρ μυθιστορήματα θεωρήθηκαν συχνά ως τοιχογραφία της εποχής τους.
Αυτό συμβαίνει και με την τριλογία του Κερ. Ιδιαίτερα στα δύο πρώτα βιβλία, που τοποθετούνται χρονικά πριν τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, βλέπουμε το Βερολίνο των ναζί να ξεδιπλώνεται μπροστά μας: η διαφθορά του κρατικού μηχανισμού, το κλίμα φόβου μπροστά στην ολοκληρωτική εξουσία αλλά και συμβιβασμού με την κατάσταση, η δράση των παρακρατικών οργανώσεων, οι διώξεις σε βάρος συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων εντάσσονται όλα στην ιστορία όχι ως απλός διάκοσμος, αλλά οργανικά ,ως κομβικά στοιχεία της πλοκής.Ο Κερ φαίνεται πως ερεύνησε μεθοδικά την περίοδο αυτή και καταφέρνει να την ξαναζωντανέψει με σχολαστικότητα. Ο τύπος της εποχής, οι ηγετικές μορφές του Ράιχ, οι δεκάδες επίσημες και μυστικές υπηρεσίες που δραστηριοποιούνται στην πόλη, καθώς και οι μεταξύ τους διασυνδέσεις παίζουν επίσης το ρόλο τους στις αστυνομικές υποθέσεις.
"Στερούμενος τα δικαιώματά του ο άνθρωπος ξαναγίνεται ζώο. Οι πεινασμένοι κλέβουν απ΄τούς πεινασμένους.Η προσωπική επιβίωση αποτελεί τη μόνη έγνοια. Μια έγνοια που καταπατά, ή και διαγράφει ακόμα, το οποιοδήποτε βίωμα.Σκοπός του Νταχάου ήταν να δουλεύεις μέχρι να καταστρέψεις την πνευματική σου υπόσταση. Ο θάνατος ήταν ένα αναπάντεχο υποπροϊον. Για να επιβιώσεις εσύ, οι άλλοι έπρεπε να υποφέρουν για λογαριασμό σου. Όταν χτυπούσαν ή λιντσάριζαν κάποιον άλλο εσύ ήσουν ασφαλής- έστω και για λίγο. Άλλοτε πάλι, για μερικές μέρες ,έτρωγες τη μερίδα του διπλανού σου, που είχε πεθάνει στον ύπνο του"
Τα δύο πρώτα έργα του τόμου είναι page turner και δεν μπορούσα να τα αφήσω από τα χέρια μου θέλοντας να χαθώ στον κόσμο τους. Στις "Βιολέτες του Μάρτη" ο Γκούντερ καλείται να ερευνήσει μια υπόθεση που θα τον οδηγήσει στην καρδιά των κυκλωμάτων του καθεστώτος και σε έναν υπόγειο πόλεμο που βρίσκεται σε εξέλιξη.Λίγες μέρες πριν την έναρξη των ολυμπιακών αγώνων του 1936 ένας μεγιστάνας βιομήχανος, ο Χέρμαν Σιξ,αναθέτει στον ντετέκτιβ μια αρκετά σύνθετη υπόθεση. Η κόρη του και ο γαμπρός του, μέλος των Eς Ες, απανθρακώθηκαν ζωντανοί μέσα στο σπίτι τους και όλες οι ενδείξεις παραπέμπουν σε προσχεδιασμένο φόνο. Ο Γκούντερ αναλαμβάνει να εντοπίσει ένα πανάκριβο διαμαντένιο περιδέραιο που κλάπηκε από το χρηματοκιβώτιο του σπιτιού, με ρητή εντολή να μην αναμειχθεί στις οικογενειακές υποθέσεις των Σιξ. Η όλη έρευνα θα αποδειχτεί μια βουτιά στο σκοτεινό πολιτικό παρασκήνιο της χιτλερικής Γερμανίας. Σε αυτό το μυθιστόρημα ο Κερ οργανώνει καλύτερα από οπουδήποτε αλλού το υλικό του, οδηγώντας τον αναγνώστη βήμα-βήμα σε μια αριστοτεχνική κορύφωση.
Wesley Burt, Smoke
"Ο χλομός Εγκληματίας" τοποθετείται μεταξύ Αυγούστου και Νοεμβρίου του 1938. Το ναζιστικό καθεστώς δείχνει πλέον απροκάλυπτα το αληθινό του πρόσωπο και άπαντες διαισθάνονται πως ένας νέος πόλεμος πρόκειται να ξεσπάσει. Ο Γκούντερ έπειτα από τις διόλου αμελητέες πιέσεις ενός αξιωματούχου αποδέχεται ένα υψηλόβαθμο πόστο στην κρατική αστυνομία και αναλαμβάνει να διαλευκάνει μια σειρά δολοφονιών που πλήττει την εικόνα του πανίσχυρου και άτεγκτου κράτους που προωθεί το ναζιστικό κόμμα. ένας κατά συρροήν δολοφόνος- ξεκάθαρη αναφορά στο Μ του Fritz Lang- κακοποιεί σεξουαλικά και σκοτώνει μικρά κορίτσια με κοινό παρονομαστή τα "άρια" χαρακτηριστικά των θυμάτων. Μετά τις αποτρόπαιες δολοφονίες ,που γίνονται όλες τελετουργικά με πανομοιότυπο τρόπο, δε μένει πίσω κανένα στοιχείο που να προδίδει την ταυτότητα του δράστη. Έτσι ο Γκούντερ ερευνά κυριολεκτικά στα τυφλά και ενώ οι προϊστάμενοί του απαιτούν την άμεση σύλληψη του εγκληματία. Για άλλη μια φορά η λύση του μυστηρίου έρχεται με τρόπο απρόσμενο και έπειτα από πολλή δράση. Τα εγκλήματα μόνο άσχετα με την πολιτική κατάσταση της χώρας δεν είναι.
"Ξέρεις έχω αρχίσει να τον καταλαβαίνω από μια μεριά·αλήθεια σου λέω.Εδώ που τα λέμε ποιες σκοτώνει; Τις αυριανές μητερούλες. Μερικές ακόμα παιδοποιητικές μηχανές, που παράγουν στρατεύσιμους για το Κόμμα"
"Το γερμανικό ρέκβιεμ" είναι το μυθιστόρημα της τριλογίας που μου άρεσε λιγότερο. Το 1947 ο Γκούντερ έχοντας πολεμήσει στο μέτωπο της Ρωσίας βρίσκεται σε ένα ερειπωμένο Βερολίνο, όπου ο λαός λιμοκτονεί, οι Ρώσοι στρατιώτες εκδικούνται με σκληρότητα τους ηττημένους, οι γυναίκες πουλάν το κορμί τους για ένα κομμάτι σοκολάτα και η μαύρη αγορά ανθεί. Αυτήν την φορά ο Μπέρναρντ, ωθούμενος από οικονομικά κίνητρα, ταξιδεύει στη Βιένη για να βοηθήσει έναν πρώην συνεργάτη του και νυν μαυραγορίτη, ο οποίος κατηγορείται αδίκως(;) για τον φόνο ενός Αμερικάνου στρατιωτικού. Δουλειά του Γκούντερ είναι να εντοπίσει τον πραγματικό δολοφόνο για να αποδείξει έτσι την αθωότητα του πελάτη του. Το συγκεκριμένο μυθιστόρημα απομακρύνεται από την κατηγορία των κλασικών νουάρ και πλησιάζει αρκετά το κατασκοπικό μυθιστόρημα, καθώς οι αντιμαχόμενες μυστικές υπηρεσίες των τεσσάρων δυνάμεων κατοχής εμπλέκονται άμεσα τόσο στο ίδιο το έγκλημα όσο και στην προσπάθεια διαλεύκανσής του.
"Αυτόν τον καιρό ,αν είσαι Γερμανός, περνάς τον καιρό σου στο καθαρτήριο πριν πεθάνεις, κολαζόμενος στη γη για όλες τις ατιμώρητες αμαρτίες της πατρίδας σου και για εκείνες που έμειναν χωρίς μετάνοια, μέχρι την ημέρα που ,με την βοήθεια των προσευχών και των Ξένων δυνάμεων, η Γερμανία θα γνωρίσει τελικά την κάθαρση"
Στο "Ρέκβιεμ" τα πράγματα δεν πάνε τόσο καλά. Η πορεία και η τελική έκβαση των ερευνών του Μπέρναρντ δεν είναι αρκετά αληθοφανείς και σε πολλά σημεία ο Κερ δεν αποφεύγει τις υπερβολές. Επίσης ο κόσμος των μυστικών υπηρεσιών και οι μεταξύ τους σχέσεις είναι μάλλον δαιδαλώδης και ομολογουμένως με μπέρδεψε. Τέλος θεωρώ άστοχη την επιλογή του συγγραφέα να απομακρύνει τον ήρωα του από το Βερολίνο την δεδομένη χρονική στιγμή, που θα μπορούσε να δώσει στον αναγνώστη μια περιπέτεια με φόντο τη σκληρή ζωή στην πόλη, πράγμα που γίνεται μόνο στην αρχή του έργου και σε περιορισμένη έκταση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου