Σάββατο 29 Ιουνίου 2013

Θερινή ανάπαυλα

 Οι ζέστες έχουν αρχίσει να σφίγγουν απελπιστικά, οπότε ήρθε η ώρα για το καλοκαιρινό διάλειμμα.Τον Ιούλιο δεν θα υπάρξουν νέες αναρτήσεις στο blog, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δε θα παρακολουθώ την κίνηση στα υπόλοιπα ιστολόγια. Επιστρέφουμε τον Αύγουστο, ελπίζοντας ότι στο μεσοδιάστημα θα χωρέσουν , εκτός από την απαραίτητη ραστώνη της εποχής, και αρκετά ενδιαφέροντα αναγνώσματα-προτάσεις ευπρόσδεκτες .Καλή ξεκούραση σε όλους, γεμίστε μπαταρίες, ξεχάστε ντροπές και ανησυχίες για να βυθιστείτε σε ένα υπέροχο καλοκαίρι!

"Σε μεσοφούστανα πρωταπριλιάς και σε τζιτζίκια δεκαπενταυγούστου,
πέστε μου, αυτή που παίζει, αυτή που οργίζεται, αυτή που ξελογιάζει,
τινάζοντας απ' τη φοβέρα τα κακά μαύρα σκοτάδια της,
ξεχύνοντας στους κόρφους του ήλιου τα μεθυστικά πουλιά,
πέστε μου, αυτή που ανοίγει τα φτερά στο στήθος των πραγμάτων,
στο στήθος των βαθιών ονείρων μας, είναι η τρελή ροδιά;"
Οδ.Ελύτης


Πέμπτη 20 Ιουνίου 2013

Βουλιάζοντας στο αλκοόλ

-Εἶναι ἡ ὥρα νὰ μεθύσετε!
Γιὰ νὰ μὴν εἴσαστε οἱ βασανισμένοι σκλάβοι τοῦ Χρόνου, 
μεθύστε, μεθύστε χωρὶς διακοπή!

Μὲ κρασί, μὲ ποίηση ἢ μὲ ἀρετή, ὅπως σᾶς ἀρέσει.

Σαρλ  Μπωντλαίρ

 Την τελευταία διετία είχαμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε έναν από τους σημαντικούς Γερμανούς λογοτέχνες του μεσοπολέμου, που για χρόνια ήταν λησμονημένος στη χώρα μας.Πρώτα οι εκδόσεις Πόλις με το "Μόνος στο Βερολίνο"-κύκνειο άσμα του συγγραφέα- και έπειτα οι εκδόσεις Κίχλη με τον "Πότη"( πολύ καλή μετάφραση της Έμης  Βαϊκούση) παρουσίασαν στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό τον Χανς Φάλλαντα(1893-1947). Τα δυο αυτά μυθιστορήματα αποτελούν ένα απολαυστικό δείγμα γραφής και ελπίζω ότι σύντομα θα δούμε σε μετάφραση το "Λύκος ανάμεσα σε λύκους", που αναφέρεται στη γερμανική κοινωνία την περίοδο της Βαϊμάρης  .

"Ας βουτήξω κατευθείαν στην άβυσσο.Όσο πιο βαθιά, τόσο πιο καλά. Όσο πιο γρήγορα, τόσο καλύτερα.Τίποτα δεν με κρατάει!"



Ο Φάλλαντα θυμίζει τους Γάλλους καταραμένους  ποιητές: εξαιρετικά ταλαντούχος και φιλόδοξος, αλλά παράλληλα τόσο αυτοκαταστροφικός.Όπως εκείνοι, αναζήτησε την ευτυχία σε τεχνητούς παραδείσους και ευτελείς διασκεδάσεις, προσπαθώντας για χρόνια να αποτοξινωθεί από το αλκοόλ, καταλήγοντας ακόμα τρόφιμος ασύλων. Τελικά οι εξαρτήσεις νίκησαν αυτόν τον παρηκμασμένο αστό, που έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του όντας εθισμένος στη μορφίνη, όπως άλλωστε και η τελευταία του σύντροφος.

"Ο Πότης" είναι ένα μυθιστόρημα φανερά αυτοβιογραφικό, καθώς ο ήρωας ακολουθεί την πορεία του δημιουργού του και από ευυπόληπτος πολίτης καταλήγει κοινωνικά απόβλητος.Ο Έρβιν Ζόμερ είναι ένας επιτυχημένος μεσοαστός, που διατηρεί μια επιχείρηση σε κάποια επαρχιακή πόλη. Όπως παραδέχεται ο ίδιος, ως πρωτοπρόσωπος αφηγητής, η έλξη για το αλκοόλ έρχεται σχεδόν αναπάντεχα, όταν ένα απόγευμα λίγο κρασάκι αρκεί για να τον απαλλάξει από τη δυσθυμία που προκαλούν τα εσχάτως ανακύψαντα οικονομικά προβλήματα και οι καβγάδες με τη γυναίκα του, Μάγδα.

Από τη στιγμή εκείνη το ποτό προβάλλει στο μυαλό του ως μόνη ανακούφιση στα καθημερινά προβλήματα και ως χρήσιμη ένεση αυτοπεποίθησης για τον Ζόμερ, που διαρκώς αισθάνεται τη σκιά της "άψογης" συζύγου του. Η καταβύθιση στη θάλασσα του αλκοόλ ξεκινάει ενοχικά, στα κρυφά, με ένα σχετικό μέτρο με συνείδηση της αυτοκαταστροφικής πορείας και ελπίδα αποφυγής της διαφαινόμενης συντριβής.Πολύ σύντομα όμως, ο Ζόμερ θα γοητευθεί από τον εφιάλτη του, θα πάψει να έχει αναστολές και να προστατεύει το όνομά του, μη διστάζοντας να καταναλώνει απίστευτες ποσότητες ποτού σε κοινή θέα και τελικά να εγκαταλείψει  την ενοχλητική Μάγδα, αφήνοντας παράλληλα στα χέρια της την επιχείρησή του.

Όταν θα αποπειραθεί να ληστέψει το σπίτι του θα έρθει αντιμέτωπος με τη Μάγδα,την οποία απειλεί.Αυτό είναι το χρονικό σημείο της οριστικής ρήξης με την ομαλότητα της αξιοπρεπούς ζωής, καθώς κάθε γέφυρα επανόδου στην πρότερη κατάσταση έχει καταστραφεί. Ο Ζόμερ συλλαμβάνεται και αντιμετωπίζει κατηγορίες για απόπειρα δολοφονίας, καταλήγοντας τελικά σε ένα άσυλο της χιτλερικής Γερμανίας( το μυθιστόρημα διαδραματίζεται τη δεκαετία του 1930). Το δεύτερο μέρος του βιβλίου, κατά τη γνώμη μου κάπως φλύαρο και στατικό, σαφώς ,μετριότερο του εξαιρετικού πρώτου μέρους, συνιστά ένα οδοιπορικό στα εφιαλτικά κέντρα θεραπείας. Ο Φάλλαντα εστιάζει στην ανθρωπογεωγραφία του ασύλου, σκιαγραφώντας το προφίλ πολλών τροφίμων, και στις πραγματικά άθλιες συνθήκες διαβίωσης.

"Πρέπει να πω ότι δεν έπινα από πάντα· αντιθέτως μάλιστα, ως τώρα το σιχαινόμουν το ποτό-άντε να έπινα μια μπίρα το πολύ.Το κρασί κάπως μου μύριζε, η μυρωδιά του σναπς με αρρώσταινε. Αυτά, ώσπου  να το αρχίσω, πρόσφατα, πολύ πρόσφατα, όταν άρχισε να στραβώνει η ζωή μου.Πρώτα οι δουλειές, ύστερα και οι σχέσεις μου με τους άλλους.Ήμουν εκ φύσεως χαρακτήρας αδύναμος, είχα ανάγκη να με συμπαθούν, να αναγνωρίζουν την αξία μου- μα δε το έδειχνα.Με ήξεραν όλοι για άνθρωπο που πατάει γερά στα πόδια του, με αυτοπεποίθηση." 

Ο Έρβιν Ζόμερ είναι ο άνθρωπος που αποδεικνύει πόσο λεπτές είναι οι ισορροπίες στη ζωή μας και πόσο εύκολη η διολίσθηση ενός ευσυνείδητου πολίτη στην απόλυτη κόλαση που τελικά θα τον καταστήσει εξοβελιστέο από το κοινωνικό σύνολο. Ο χαρακτήρας του αποδεικνύεται εξαιρετικά αδύνατος και τα προνόμια που του προσφέρει η κοινωνική του θέση - μια σχετική οικονομική άνεση, ένα πολυτελές σπίτι και καταξίωση στον κύκλο του- δεν αρκούν για να τον αποτρέψουν  από τον παραλογισμό των πράξεών του. Ο εθισμός έρχεται τόσο γρήγορα που ο αναγνώστης έχει την αίσθηση πως δεν είναι το αλκοόλ που καταλαμβάνει τον Έρβιν τόσο ορμητικά, όσο η αδυναμία ή απροθυμία του ίδιου να αμυνθεί ο λόγος της συντριβής του. Πολλοί διαβάζουν τον "Πότη" ως  μια μικρογραφία της άτης του γερμανικού λαού, που παρά το υψηλό μορφωτικό επίπεδο που τον χαρακτήριζε, ακολούθησε τυφλά τους Ναζί. Άλλωστε, οι μηχανισμοί εξουσίας και υποταγής που αναπτύσσονται στις σχέσεις των τροφίμων του ασύλου, αποτελεί οπωσδήποτε μικρογραφία της λειτουργίας του ολοκληρωτισμού, του καθημερινού  φασισμού που διαβρώνει σταδιακά μια κοινωνία πριν την καταλάβει ολόκληρη.


Στις σελίδες του "Πότη" είναι διαρκώς παρούσα μια αίσθηση ηθικής παρακμής. Ο ήρωας μας που μεθοκοπά και εξευτελίζεται ανενδοίαστα, όσοι τον εκμεταλλεύονται και τον περιπαίζουν μέσα στη μέθη του, οι πονηροί και ύπουλοι τρόφιμοι του ασύλου είναι όλοι τους καρκινώματα ενός άρρωστου οργανισμού. Η γραφή του Φάλλαντα είναι πραγματικά υπέροχη,εθιστική όσο το αλκοόλ όχι τόσο λόγω της πρωτοτυπίας της όσο εξαιτίας της ακριβούς και στρωτής έκφρασης που επιδιώκεται.Ειδικά στο πρώτο μέρος η αποτύπωση των σκέψεων του πότη-αφηγητή είναι αριστουργηματική και δεν καταντά ποτέ κουραστική παρότι  έχουμε να κάνουμε ουσιαστικά με επαναλαμβανόμενα μοτίβα. 

Τέλος, το κλίμα της αφήγησης ,με τους δρώντες που ανέφερα, τις παραισθήσεις που γεννά το αλκοόλ, την τρομακτική φυλακή του ασύλου και τις διάφορες βιαιότητες,  παραπέμπει σε κινηματογραφικό σκηνικό  γερμανικού εξπρεσιονισμού, σαν το Εργαστήριο του Δρ. Καλιγκάρι. Αξίζει η γνωριμία με αυτόν τον συγγραφέα, ελπίζω οι εκδοτικοί οίκοι να δώσουν συνέχεια.

"Όμως ο άνθρωπος συνηθίζει τα πάντα, και πιο πολύ από όλα να ζει μέσα στην ταπείνωση-έτσι φοβάμαι."

Σάββατο 15 Ιουνίου 2013

Η μεγάλη απουσία

Σαν σήμερα, πριν από 19 χρόνια, πέθανε ένας υπέροχος άνθρωπος και σπουδαίος καλλιτέχνης. Ο Μάνος ,βέβαια, κέρδισε δίκαια ένα κομμάτι αθανασίας· όσο συγκινούμαστε με τη μουσική του, ένα κομμάτι του σπαρταράει μέσα μας. Δεν άφησε ορφανά τα παιδιά του, όχι, κάτι τέτοιο δε θα το έκανε. Άφησε πίσω τα τραγούδια του, το τρίτο, την ορχήστρα των χρωμάτων , τα ποιητικά άναρχα σχόλιά του, τους μαθήτες που δούλεψαν κοντά του. Όμως το μέγεθός του ήταν τέτοιο που τίποτα δε μπορεί να κρύψει την απουσία του. Κανείς δε μπόρεσε να τον ξεπεράσει είτε ως καλλιτέχνη είτε ως παρεμβατικό διανοούμενο.


Ο Μάνος έφυγε νωρίς, πριν προλάβουμε να αλλάξουμε. Πολλά πράγματα θα ήταν διαφορετικά, από το επίπεδο του πολιτισμού μας μέχρι τον τρόπο που βιώνουμε την κρίση, αν αυτός ο οξυδερκέστατος και τόσο ευαίσθητος άνθρωπος βρισκόταν ακόμα ανάμεσά μας. Γιατί μπορεί πολλοί να επισημαίνουν ότι μετά από ένα σημείο δεν κατάφερε να δημιουργήσει κάτι αντάξιο των μεγάλων αριστουργημάτων του, όμως ο Χατζιδάκις δεν έπαψε ποτέ να ονειρεύεται και να οργίζεται με ό,τι τον αηδίαζε γύρω του, σιωπηλός και αδρανής δεν υπήρξε ποτέ. Χωρίς αυτόν λοιπόν, ας μείνουμε λιγάκι σαν νάνοι αλλοτινών καιρών.

- Δηλαδή εσείς δε φρονείτε ότι υπάρχει κάποια ελπίδα, κάποια διέξοδος; Τί θα μπορούσε να γίνει κατά τη γνώμη σας;
 ΜΧ: Τίποτα. Η πλήρης εξαφάνιση μας. Και θα γίνει. Είμαι βέβαιος.(1989)




Ο νεοναζισμός, ο φασισμός, ο ρατσισμός και κάθε αντικοινωνικό και αντιανθρώπινο φαινόμενο συμπεριφοράς δεν προέρχεται από ιδεολογία, δεν περιέχει ιδεολογία, δεν συνθέτει ιδεολογία. Είναι η μεγεθυμένη έκφραση-εκδήλωση του κτήνους που περιέχουμε μέσα μας χωρίς εμπόδιο στην ανάπτυξή του, όταν κοινωνικές ή πολιτικές συγκυρίες συντελούν, βοηθούν, ενυσχύουν τη βάρβαρη και αντιανθρώπινη παρουσία του.[...]

Βιώνουμε μέρα με τη μέρα περισσότερο το τμήμα του εαυτού μας – που ή φοβάται ή δεν σκέφτεται, επιδιώκοντας όσο γίνεται περισσότερα οφέλη. Ώσπου να βρεθεί ο κατάλληλος «αρχηγός» που θα ηγηθεί αυτό το κατάπτυστο περιεχόμενό μας. Και τότε θα 'ναι αργά για ν' αντιδράσουμε. Ο νεοναζισμός είμαστε εσείς κι εμείς – όπως στη γνωστή παράσταση του Πιραντέλο. Είμαστε εσείς, εμείς και τα παιδιά μας. Δεχόμαστε να 'μαστε απάνθρωποι μπρος στους φορείς του AIDS, από άγνοια αλλά και τόσο «ανθρώπινοι» και συγκαταβατικοί μπροστά στα ανθρωποειδή ερπετά του φασισμού, πάλι από άγνοια, αλλά κι από φόβο κι από συνήθεια.

 Και το Κακό ελλοχεύει χωρίς προφύλαξη, χωρίς ντροπή. Ο νεοναζισμός δεν είναι θεωρία, σκέψη και αναρχία. Είναι μια παράσταση. Εσείς κι εμείς. Και πρωταγωνιστεί ο Θάνατος.





Από την ώρα πού ό Φρανκεστάϊν γίνεται στόλισμα νεανικού δωματίου, 0 κόσμος προχωράει μαθηματικά στην εκμηδένιση του. Γιατί δεν είναι πού σταμάτησε να φοβάται, αλλά γιατί συνήθισε να φοβάται. Κι εγώ με τη σειρά μου δεν φοβάμαι τίποτα περισσότερο, άπ’ το μυαλό της κότας. Άπ’ το να υποχρεωθώ να συνομιλήσω με μια κότα ή μ’ ένα σκύλο, ή τέλος πάντων, μ’ ένα ζώο δυνατό πού βρυχάται. Τί να τους πω καί πώς να τους το πω; Καί μήπως δεν είναι εξευτελισμός, αν επιχειρήσω να μεταφράσω ή να καλύψω τίς σκέψεις μου, κάτω από φράσεις απλοϊκές καί ηλίθια νοήματα, για να καθησυχάσω τυχόν τη φιλυποψία μιας κότας, πού όμως έχει άνωθεν τοποθετηθεί για να μας ελέγχει καί να μας καθοδηγεί;[...]
Το τέρας έχει αρχίσει να κυκλοφορεί.






Υ.Γ. Τα παραπάνω αποσπάσματά από κείμενα ή σχόλια του Χατζιδάκι στο Τρίτο, έχουν καταντήσει κοινότοπα.Τα διαβάζουμε σε κάθε ευκαιρία σε αφιερώματα. Η κατάληξή μας αποδεικνύει πόσο λίγο τον καταλάβαμε , πόσο άσκοπη υπήρξε η διαρκής υπενθύμιση.

Πέμπτη 13 Ιουνίου 2013

Ο Απόκληρος

 "Ξέρεις χτύπησα, πονάει το γόνατό μου, δεν έχω πεντάρα, ούτε δουλειά, ούτε Μαρί,αλλά δε βαριέσαι, κι αύριο το πρωί θα 'μαι πάλι χτυπημένος, χωρίς λεφτά,χωρίς δουλειά, χωρίς Μαρί- οπότε δεν είναι επείγον."

 Ο Χανς Σνηρ, πρωτοπρόσωπος αφηγητής του μυθιστορήματος "Οι απόψεις ενός κλόουν" του Χάινριχ Μπελ(εκδ. Γράμματα, μετάφραση Τζένη Μαστοράκη), είναι ένας άνθρωπος που δύσκολα θα αντιπαθούσε κανείς. Διαρκώς μελαγχολικός, σε σημείο που αντιμετωπίζει με αδιαφορία ως κυνισμό τις αναποδιές στη ζωή του και περιπαίζει με πικρόχολα σχόλια όσους συναναστρέφεται,ακόμα και αυτούς που έχει ανάγκη, συμβιβασμένος με την αποτυχία του, ο Χανς αυτοσαρκάζεται και παράλληλα στηλιτεύει τον ανορθολογισμό της κοινωνίας του.


 Ο Χανς είναι ένας κοινωνικός αποστάτης, γόνος μια μεγαλοαστική οικογένειας με μακρά παράδοση στις επιχειρήσεις, ο οποίος αρνήθηκε να ακολουθήσει την πεπατημένη, να κληρονομήσει την τεράστια περιουσία του και να ζήσει το ίδιο κομφορμιστικά και μίζερα με τους γονείς του. Μια μέρα, απηυδισμένος από την αυστηρή μητέρα και τον εργασιομανή πατέρα του, παίρνει το βαλιτσάκι του και το σκάει μαζί με τον ένα και μοναδικό έρωτα που γνώρισε στη ζωή του, τη Μαρί. Στόχος δεν είναι άλλος από την εκπλήρωση του ονείρου του, να δουλέψει ως περιοδεύων κλόουν, ώστε να γεράσει δίπλα στην αγαπημένη του, όχι πλουσιοπάροχα, αλλά ταπεινά και ελεύθερα.Ο Χανς δεν είναι ένας μικροαστός από αυτούς που επίσης σιχαίνεται. Θέλει να είναι ένα ελεύθερος άνθρωπος με τη δική του προσωπική σφαίρα, την οποία καμία κοινωνική επιταγή, καμία θεία εντολή , καμία πατρική καθοδήγηση δεν μπορεί να διατρήσει. Θεωρεί παράλογο ό,τι βλέπει γύρω του και η παράνοια που διαπιστώνει τον κάνει να κινείται σαν εκκρεμές μεταξύ αδιαφορίας και απόγνωσης- μια νότα υπαρξισμού είναι εμφανής.

"Ήθελα να κλάψω, αλλά με κράτησε το μακιγιάζ, ήταν τόσο ωραίο, μ΄όλα του τα ραγίσματα και τα ξεφλουδίσματα, θα το 'κανα χαλάστρα με τα δάκρυα"

Δε θα ήθελα να είμαι Γερμανός , όταν εκδόθηκε αυτό το βιβλίο. Ο Μπελ εστιάζει σε λεπτομέρειες και πραγματικά σφάζει με το βαμβάκι τους συμπατριώτες του, δίχως να αφήνει τίποτα στο απυρόβλητο, ούτε το παρόν τους, ούτε το οδυνηρό πρόσφατο παρελθόν τους, ούτε αυτό που θα λέγαμε νοοτροπία τους. Ας αρχίσουμε από το πρώτο. "Οι απόψεις ενός κλόουν" δημοσιεύονται το 1967  με τη Γερμανία να έχει ολοκληρώσει το οικονομικό της θαύμα και να έχει αφήσει για τα καλά πίσω της τα ερείπια και τον διασυρμό του πολέμου. Ποιοι ήταν όμως οι πρωταγωνιστές αυτού του θαύματος; Ο Χανς δεν αφήνει αμφιβολίες: άτομα όπως οι συγγενείς του, υποστηρικτές-ακόμα και ακραιφνώς- των Ναζί, τα οποία προσαρμόστηκαν αναίμακτα και ταχύτατα στις νέες συνθήκες, διαλαλώντας μάλιστα την αντιστασιακή τους δράση (και στους Έλληνες θα έπρεπε να θυμίζει πολλά αυτή η κατάσταση...) .Πνευματικοί άνθρωποι, δίχως αληθινή καλλιέργεια που αρκούνται σε μια εντυπωσιακή βιτρίνα με τσιτάτα και ηθικολογίες. Ο Χανς δε συναντά πουθενά γύρω του ειλικρινή ανθρώπινη συμπόνια.Ναι, οικονομικά η Γερμανία τα χει καταφέρει, ψιθυρίζει ο Μπελ, με τους ανθρώπους της όμως τι έγινε;

Ο Μπελ δεν αφήνει ανέγγιχτους δυο από τους πυλώνες που συγκρατούν την κυρίαρχη νοοτροπία στην κοινωνία του, τον καθολικισμό και τον προτεσταντισμό. Ο πρώτος είναι αυτός που του στέρησε την Μαρί, φανατική καθολική, που προκειμένου να αποφύγει  τα σχόλια δέχεται να παντρευτεί με θρησκευτικό γάμο και μόνο αν ο Χανς δεχτεί να ακολουθήσουν τα παιδιά το δικό της δόγμα.Τελικά παντρεύεται έναν καθολικό που χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης στους κύκλους της καθολικής εκκλησίας. Η υποκρισία και το μαστίγιο της ηθικής που καταπιέζει τους καθολικούς εξοργίζει τον Χανς, που θέλει να παρουσιαστεί ενώπιον του Πάπα για μια σύντομη παράσταση.

Ο προτεσταντισμός είναι αυτός που δίνει το τελειωτικό χτύπημα στις σχέσεις του Χανς με την οικογένειά του. Στην κορυφαία σκηνή του βιβλίου, ο Χανς συναντά τον πατέρα του. Του ζητά οικονομική ενίσχυση, όμως δε βρίσκει ανταπόκριση. Γιατί να δώσεις λεφτά σε έναν αποτυχημένο αρλεκίνο, έστω κι αν είναι γιος σου; Κανείς δε δικαιούται να ανταμείβεται χωρίς να εργάζεται σκληρά, διότι διαφορετικά είναι καταστροφικός για τον εαυτό του και επιβαρυντικός για τους γύρω του. Ο Χανς, λοιπόν, ξεσπάει εναντίον της "σύνεσης" και της ασκητικότητας που επιβάλλει η νοοτροπία των γονιών του:

"Θες να πεις πως δε χορταίνατε φαΐ;" "Ακριβώς" του λέω ατάραχος "ποτέ μας δε χορτάσαμε, τουλάχιστον στο σπίτι.Μέχρι σήμερα δεν έμαθα αν ήταν τσιγκουνιά ή λόγοι αρχής, αλλά θα προτιμούσα να πιστεύω πως ήταν τσιγκουνιά. Ξέρεις όμως τι παθαίνει ένα παιδί όταν κάνει ποδήλατο όλο το απόγευμα κι έπειτα παίζει ποδόσφαιρο, κι έπειτα κολυμπάει στον Ρήνο;"
"Φαντάζομαι πως του ανοίγει η όρεξη"είπε ψυχρά
"Όχι" του λέω,"Ξελιγώνεται!Να πάρει ο διάβολος όταν ήμαστε μικροί, ξέραμε απλώς πως είχαμε περιουσία, μεγάλη περιουσία, μόνο που εμείς δεν την είδαμε ποτέ: δε φάγαμε ούτε μια φορά της προκοπής."
"Σας έλειψε τίποτα;"
"Ναι" του λέω,"και να σου πω τι μας έλειψε: το φαΐ και το χαρτζιλίκι" 

"Οι απόψεις ενός κλόουν" είναι ένα αρκετά ιδιαίτερο μυθιστόρημα που με τον τρόπο του σε γοητεύει και σε κάνει να συμπαθήσεις τον αφηγητή του.Ο Χανς είναι ένα κομμάτι από εμάς κάθε φορά που δυσανασχετούμε και εξεγειρόμαστε με ό,τι μας πληγώνει γύρω μας.Τις περισσότερες φορές, όμως, είμαστε εμείς πάλι που πληγώνουμε τους στιγμιαίους Χάνς που βρίσκουμε στο δρόμο μας. Σημειώνεται ότι ο Μπελ βραβεύτηκε με Νόμπελ λογοτεχνίας.
Χάινριχ Μπελ

Παρασκευή 7 Ιουνίου 2013

Ο Μεγάλος Γκάτσμπυ

"Δεν υπάρχει  φωτιά ή παγωνιά που  μπορεί να αντιμετρηθεί με αυτό που φωλιάζει στην άγρια καρδιά ενός άντρα"

Λίγα βιβλία μου έχουν προσφέρει την απόλαυση που μου χάρισε απλόχερα ο "Μεγάλος Γκάτσμπυ" (εκδ.Άγρα,πολύ καλή μετάφραση Άρη Μπερλή). Οι σελίδες του με συνεπήραν, βυθίστηκα σε αυτές και διάβασα απνευστί το μυθιστόρημα, εντελώς σκλαβωμένος από τη γοητεία του κεντρικού χαρακτήρα του. Ο Φιτζέραλντ δημιούργησε μια εμβληματική λογοτεχνική μορφή, ένα αρχετυπικό ειδύλλιο, και πάντρεψε μοναδικά το πνεύμα αισιοδοξίας των ΄20s με το  μελαγχολικό ρομαντισμό του ίδιου και του ήρωά του. Ξεκίνησα κάπως μουδιασμένος την ανάγνωση, ίσως δiότι πολλοί είναι οι φίλοι μου, που θεωρούν το βιβλιο ψυχρό και βαρετό- ειλικρινά δεν τους καταλαβαίνω. Το γεγονός είναι πως ο "Μεγάλος Γκατσμπυ" συνοδεύεται από τόσο υψηλές προσδοκίες και περιβάλλεται από έναν τόσο μεγάλο μύθο -ας μη ξεχνάμε πως χαρακτηρίζεται ως το Great American Novel του εικοστού αιώνα από πολλούς κριτικούς- που ενδέχεται να απογοητεύσει κάποιους ανυποψίαστους για το τι πραγματικά είναι αυτό το βιβλίο.

Ας δούμε πρώτα την σχετικά απλή πλοκή.Ο Νικ Κάραγουει εγκαθίσταται στο Long island δίπλα στην έπαυλη του Γκάτσμπυ, ενός μυστηριώδους μεγιστάνα που οργανώνει ξέφρενα πάρτι.Οι δυο άντρες έρχονται σε επαφή και έτσι ο αφηγητής μας και οι αναγνώστες μαθαίνουν το παρελθόν του ήρωα. Ο Γκάτσμπυ αποκαλύπτει στον νέο του φίλο ότι είναι ακόμα ερωτευμένος με τη Νταίζυ Φαίη,την οποία αποχωρίστηκε στη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου. Η Νταίζυ δεν μπόρεσε να περιμένει τον αγαπημένο της,που ούτως ή άλλως δε ήταν τότε σε θέση να της εξασφαλίσει μια άνετη ζωή, και παντρεύτηκε τον βαθύπλουτο Τομ Μπιουκάναν. Πέντε χρόνια αργότερα ο Γκάτσμπυ, όντας πλεον κροίσος, αποφασίζει να διεκδικήσει τον πρώτο του έρωτα, να την ξαναπαντρευτεί ,ώστε να αναβιώσει την σύντομη ευτυχία που έζησε στο παρελθόν.

"Αποφάσισα να του μιλήσω.Αλλά δεν είπα τίποτα, γιατί ξαφνικά έδωσε την εντύπωση ότι ήθελε να είναι μόνος- άπλωσε μπροστά τα χέρια του προς το σκοτεινό νερό με έναν περίεργο τρόπο και, όσο μακριά και αν ήμουν, θα έπαιρνα όρκο ότι έτρεμε.Άθελα μου κοίταξα προς τη θάλασσα και δεν διέκρινα τίποτα παρά μόνο ένα πράσινο φωτάκι,πολύ μακριά, που θα μπορούσε να είναι η άκρη ενός ντόκου"

 Πολλοί διαβάζουν ,επιφανειακά κατά τη γνώμη μου,τον Μεγάλο Γκατσμπυ ως ένα συγκεκαλυμμένο λιβελογράφημα σε βάρος της αμερικανικής κοινωνίας την εποχή πριν το κραχ. Η αλήθεια είναι ότι ο Φιτζέραλντ υπήρξε ο συγγραφέας που κατέγραψε καλύτερα από οποιονδήποτε την επιπολαιότητα,τον υλικό ευδαιμονισμό, την αφέλεια των συμπατριωτών του λίγα χρόνια πριν να καταρρεύσουν τα πάντα. Τα πολυέξοδα και πολύβουα πάρτι του Γκάτσμπυ είναι πασαρέλες κενότητας, όπου τα μέλη της καλής κοινωνίας σπεύδουν για να μεθύσουν και να ξεσαλώσουν σα να μην υπάρχει αύριο. Ουκ ολίγες φορές καταφέρεται εναντίον αυτών των ανθρώπων ο Φιτζέραλντ μέσω του αφηγητή του, που φαίνεται αηδιασμένος από την επιδειξιομανία και τη φαιδρότητα τους. Ο Τομ, τυπικός εκπρόσωπος της παλιάς αριστοκρατίας, ρωμαλέος και αλαζόνας, με απρόσεκτους τρόπους και χωρίς καλλιέργεια, θυμίζει μεγαλοκτηματία παλαιότερων εποχών. Οι γυναίκες του μυθιστορήματος φαίνονται όλες ανώριμες, ανίκανες για ειλικρινή και βαθιά συναισθήματα, παραδομένες και αυτές στις ευκολότερες απολαύσεις. Οι άνθρωποι του μυθιστορήματος, όλοι εκτός από τον πρωταγωνιστή, είναι συναισθηματικά ναρκωμένοι από το παράνομο αλκοόλ και τη  τζαζ μουσική.
 Φρανσίς Σκότ Φιτζέραλντ

Όμως όλα αυτά δεν είναι παρά ένα σκηνικό, το οποίο μάλιστα ο Φιτζέραλντ δε θέλει να φωτίσει περισσότερο από τον ήρωά του.Ο λόγος που ορισμένοι εστιάζουν σε αυτήν την όψη του έργου, είναι πως η πορεία της ιστορίας απέδειξε σύντομα πόσο επίπλαστη υπήρξε αυτή η ευδαιμονία και πόσο σαθρά τα θεμέλια του αμερικανικού ονείρου.Ο Φιτζέραλντ, σαφώς και καυτηριάζει καταστάσεις -άλλωστε κάποιοι χαρακτήρες,όπως ο Γουλφσαίμ  παραπέμπουν ευθέως σε προσωπικότητες της εποχής-, ωστόσο δεν το επιχειρεί ούτε με τη σφοδρότητα ούτε με την εμμονή ενός Μπαλζάκ. Δε θέλησε δηλαδή ,πιστεύω, να γράψει ένα χρονικό των τελευταίων ημερών της (νέας) Ρώμης διαισθανόμενος την κατάρρευση, απλώς προσάρμοσε ένα διαχρονικό θέμα στην εποχή του,δημιουργώντας όπως θα δούμε μια μοναδική αντίστιξη.

"Ήταν ένα από εκείνα τα σπάνια χαμόγελα που έχουν μια χροιά παντοτινής διαβεβαίωσης, ένα χαμόγελο που το συναντάς 4-5 φορές στη ζωή σου."

Το  μυθστόρημα είναι ο Γκάτσμπυ( και σε ένα βαθμό ο Γκάτσμπυ είναι ο Φιτζέραλντ).Ελάχιστα από τα μεγάλα έργα της λογοτεχνίας είναι τόσο στενά δεμένα με τον κεντρικό τους χαρακτήρα. Ποιος είναι όμως ο Γκάτσμπυ; Είναι η ενσάρκωση του αμερικανικού ονείρου, ένα φτωχό παιδί που στα τριάντα του είχε καταφέρει να θησαυρίσει εκμεταλλευόμενος την ποτοαπαγόρευση, να γίνει ένας ζωντανός θρύλος,ευπρόσδεκτος σε οποιοδήποτε κύκλο, τα πάρτι του οποίου αποτελούν μεγάλο γεγονός για την υψηλή κοινωνία.Εκ πρώτης όψεως ο ήρωας μας παρουσιάζεται ως το απόλυτα επιτυχημένο προϊόν της εποχής του. Ταυτόχρονα όμως ο Γκάτσμπυ δείχνει ατελώς προσαρμοσμένος στον κόσμο αυτό: αν και διοργανωτής, συχνά δεν εμφανίζεται στα πάρτι του, δεν πίνει όυτε χορεύει. Κέρδισε τον πλούτο του μόνο για να εκπληρώσει το όνειρό του και να βρεθεί ξανά δίπλα στην αγαπημένη του.

Ο Γκάτσμπυ ,παρά τον θρίαμβό του, είναι ανέτοιμος για την εποχή του. Και αυτό γιατί είναι ο μόνος που δεν επέτρεψε στα αισθήματά του να είναι εφήμερα και παροδικά. Είναι ένας άνθρωπος που ακροβατεί επικίνδυνα μεταξύ δυο  κόσμων. Μολονότι αναγκασμένος να ζει στη Νέα Υόρκη των χρηματιστών,της ατελείωτης διασκέδασης, των στάρλετ με τις φανταχτερές βραδυνές τουαλέτες και τα ακριβά αυτοκίνητα,  ο Γκάτσμπυ είναι βγαλμένος από έναν μεσαιωνικό ρομαντισμό, σαν αυτόν που είχαν οι ιππότες στα μυθιστορήματα που διάβαζε νέος ο Φιτζέραλντ.Έτσι ο Γκάτσμπυ οδηγεί μεν μια Ρολς Ρόις, έχει επανδρώσει την έπαυλή του με τα πιο σύγχρονα μηχανήματα αλλά ατενίζει τον ουρανό από τον πύργο του σπιτιού του (σαφώς ρομαντικό στοιχείο) και ελπίζει πως απλώνοντας το χέρι του προς το πράσινο φως θα αγκαλιάσει την Νταίζυ.

"Της ζητάς πολλά" είπα."Δεν μπορείς να επαναλάβεις το παρελθόν"
"Τι έκανε λέει;"φώναξε σα να μην πίστευε στα αυτιά του."Και βέβαια μπορείς!"

Είναι ο άνθρωπος που πεισματικά αρνείται να παραδεχθεί πως το παρελθόν έχει πεθάνει, που πιστεύει στον παντοτινό έρωτα και είναι έτοιμος να θυσιάσει τα πάντα για να τον ζήσει. Ο έρωτας του προς τη Νταίζυ μοιάζει εξαρχής καταδικασμένος, καθώς αυτή αδυνατεί να σηκώσει το βάρος της αιώνιας αγάπης. Στην πραγματικότητα παρακολουθούμε το αργό βούλιαγμα του Γκάτσμπυ σε έναν αυτοκαταστροφικό έρωτα, τη συντριβή του ρομαντικού ήρωα στον κυνισμό τών ανθρώπων της εποχής του.Για αυτό και είναι τόσο τραγική η σκηνή που ο Γκάτσμπυ προσπαθεί να αποσπάσει μια ομολογία αιώνιας αφοσίωσης από τη Νταίζυ, πιστεύοντας αφελώς πως αυτό αρκεί για να κρατήσει ζωντανό το παρελθόν του.Όπως παρατηρεί στο εξαιρετικό του εισαγωγικό σημείωμα ο Άρης Μπερλής, ο έρωτας του Γκάτσμπυ είναι καθαρά ρομαντικής υφής: το σεξουαλικό στοιχείο, η σάρκα ,που μολύνει το συναίσθημα, απουσιάζουν. Ο φακός, όπως πολύ εύστοχα παρατηρεί στο εξαιρετικό εισαγωγικό του σημείωμα ο Άρης Μπερλής, είναι απόλυτα στραμμένος στην πλατωνική διάσταση ενός έρωτα με εφηβικό πάθος και παιδιάστικη αφέλεια. Στραμμένος στο παρελθόν, αφοσιωμένος στον έρωτα του, πεισματικά αρνούμενος να αποδεχθεί τη φθορά των ανθρώπων και των συναισθημάτων, μελαγχολικός και αφελής ο Γκάτσμπυ είναι η τελευταία σημαντική  ρομαντική φιγούρα της νεότερης λογοτεχνίας. Και ο λυρισμός του τέλους της αφήγησης θα μας στοιχειώνει πάντα.

"Κι έτσι συνεχίζουμε, βάρκες ενάντια στο ρεύμα,που ακατάπαυστα μας ρίχνει πίσω στο παρελθόν."

Υ.Γ. Το τελευταίο διάστημα πολλά ιστολόγια ασχολήθηκαν με τον "Μεγάλο Γκάτσμπυ".Προσωπικά ξεχωρίζω και σας παραπέμπω στην ,ως συνήθως, εξαιρετική ανάρτηση του Ναυτίλου

Κυριακή 2 Ιουνίου 2013

Το δικό μου σινεμά

 Λατρεύω το σινεμά.Βλέπω μανιωδώς ταινίες, τουλάχιστον τέσσερις τη βδομάδα, χωρίς να κάνω ελιτίστικες διακρίσεις.Ό,τι έχω μάθει για το σινεμά, το οφείλω σε έναν συνομήλικο μου, ο οποίος με την απίστευτη για την ηλικία του κινηματογραφική του παιδεία μου έδωσε τα πρώτα ισχυρά ερεθίσματα, και σε έναν ευαίσθητο και βαθιά καλλιεργημένο πενηντάρη, που όχι μόνο με οδήγησε στα ωραιότερα μονοπάτια αυτού του μαγικού κόσμου, αλλά επιπλέον μου έμαθε να περιπλανιέμαι σε αυτόν απροκατάλυπτα, να αποδέχομαι κάθε είδους ταινία και να αντλώ από αυτήν όση απόλαυση μπορεί να μου προσφέρει., να μη υποκλίνομαι στις αυθεντίες των διάφορων "κανόνων" που έχουν σχηματιστεί με την πάροδο του χρόνου.

Ποτέ -αν και κατά συρροήν λιστομανής-δεν κάθισα να σκεφτώ ποιες είναι οι αγαπημένες μου ταινίες.Δεν μιλάω για τις τεχνικά αρτιότερες, ούτε για τις ποιο βραβευμένες.Συχνά δυσανασχετώ όταν βλέπω αντίστοιχες λίστες σκηνοθετών και λοιπών, θεωρώντας τες παρωχημένες και αυστηρά προσκολλημένες σε ακαδημαϊκά κριτήρια.Είναι κάτι μήνες που η ιδέα αυτή γυροφέρνει στο μυαλό μου- η Κατερίνα καταλαβαίνει τι λέω, με τόση πίεση που της έχει ασκηθεί για να αναρτήσει σχετική λίστα- ήρθε και η συζήτηση με μια φίλη  και κάπως έτσι αποφάσισα να διαλέξω ποιες είναι αυτές οι ταινίες που μέχρι τώρα έχουν καταφέρει να χαραχτούν μέσα μου.Όταν διαλέγεις τις αγαπημένες σου ταινίες, αναγκαστικά περιορίζεσαι στα υποκειμενικά κριτήρια αισθητικής και ,κυρίως, στα δικά σου βιώματα και αναγνώσματα, που σε κάνουν να βλέπεις μια κοινότοπη για τους άλλους ταινία με εντελώς διαφορετικό τρόπο.

Έθεσα στον εαυτό μου ως αυθαίρετο όριο τον αριθμό είκοσι- αριθμός μικρός, που ,αν και δεν θα μου επιτρέψει μια πλήρη  παρουσίαση, με αναγκάζει να επιλέξω αυτές που πραγματικά με συγκίνησαν και με μάγεψαν περισσότερο.Δεν μπήκα ασφαλώς στη διαδικασία να ιεραρχήσω τις ταινίες της λίστας, γιατί πρόκειται για ένα αρκετά ετερόκλιτο μείγμα. Αυτές λοιπόν, προς το παρόν, είναι οι αγαπημένες μου ταινίες.Όσοι έχουν όρεξη ας ακολουθήσουν είτε στα σχόλια, είτε στα δικά τους ιστολόγια.

1.Ο Νονός(1972)-Κόπολα
  Ο Νονός είναι κάτι πολύ περισσότερο από την καλύτερη γκανγκστερική ταινία όλων των εποχών,,μπροστά στην οποία όλες οι υπόλοιπες του είδους μοιάζουν μέτριες. Στο έπος αυτό δεν εντυπωσιάζει μόνο η έξοχη παρουσίαση της οργάνωσης και του τρόπου δράσης της φαμίλιας και της Κόζα Νόστρα, της ατέλειωτης διελκυστίνδας εξουσίας στο κόσμο του εγκλήματος.Όχι, ο λόγος που αυτό το φιλμ είναι τόσο σπουδαίο ακούει στο όνομα Μάρλον Μπράντο.Ο ηθοποιός ,που άλλαξε τον κινηματογράφο ,σε μια αυτοκρατορική ερμηνεία, με την αυτοπεποίθηση σμέρνας μέσα στο σπήλαιο της, δημιούργησε μια αρχετυπική φιγούρα που δεν θα ξεχαστεί ποτέ. Με ράθυμες πλην βέβαιες  κινήσεις, την χαρακτηριστικά βραχνή και αργόσυρτη φωνή με έκανε να αγωνιώ για τη στιγμή που η κάμερα θα στρεφόταν ξανά σε αυτόν. Η ταινία είναι γεμάτη από αριστουργηματικές σκηνές, με αποκορύφωμα τη σεκάνς της βάφτισης όπου ο  έτερος "βασιλιάς" , Αλ Πατσίνο, παίρνει τα ηνία.


2.Η νύχτα του κυνηγού(1955)-Λότον
 Τα φιλμ νουάρ είναι  από τις αγαπημένες μου κατηγορίες ταινιών. Η νύχτα του κυνηγού, για δεκαετίες έμεινε στο περιθώριο -λοιδωρήθηκε μάλιστα από τους κριτικούς όταν κυκλοφόρησε- όμως πλέον θεωρείται δίκαια ως το διαμάντι του είδους.Ατμοσφαιρικό, με εξπρεσιονιστικούς φωτισμούς και έναν καταπληκτικό Ρομπερτ Μίτσαμ στον πρωταγωνιστικό ρόλο.Αν ένα φιλμ νουάρ μπορεί να σε κάνει να ανατριχιάσεις,αυτό είναι η ταινία του Λότον. Απαραίτητο βέβαια να αναφερθώ και στο λυρισμό της σκηνής που η φύση γύρω από το ποτάμι "ξυπνάει", καθώς και στη για σεμινάριο διαχείριση του σασπένς σκηνή της σκάλας.



3.Ο Καλός, ο κακός και ο άσχημος(1966)-Λεόνε
Ο τελειομανής Λεόνε πρόλαβε να γυρίσει λίγες ταινίες. Παρότι θεωρώ εξίσου αγαπημένα το "Κάποτε στην Αμερική" και τη "Μονομαχία στο ελ πάσο", επιλέγω αυτό το θρυλικό γουέστερν για τη λίστα μου. Δράση, ανατροπές, φαρμακερές ατάκες, μυστηριώδεις ήρωες με παρελθόν, γκρο πλαν στα γεμάτα συσπάσεις πρόσωπά τους.Στα συν της ταινίας ο τρόπος που ανασυντίθεται η εποχή- ο Λεόνε χρησιμοποίησε ένα σωρό αντίκες και έκτισε ένα ολόκληρο χωριό για να μας μεταφέρει την αύρα της άγριας δύσης.


4.Καζαμπλάνκα(1942)- Κούρτιζ
Αυτή η ταινία πιθανότατα είναι η πιο λατρεμένη των σινεφίλ παλαιάς κοπής.Η Μπέργκμαν και ο Μπόγκαρτ είναι το απόλυτο ειδύλλιο της κινηματογραφικής ιστορίας.Ποιος δε συγκινήθηκε στη σκηνή του αεροδρομίου;Όλοι ψάχνουμε το Παρίσι μας για να αντέξουμε το παρόν μας.




5.Σατυρικόν(1969)-Φελίνι
Λοιπόν, αυτή είναι η πιο ανορθόδοξη επιλογή μου.Και το λέω αυτό γιατί δεν έχω κατανοήσει τι ακριβώς θέλησε να κάνει ο Φελίνι σε αυτήν την ταινία.Παρόλα αυτά κατάφερα να την απολαύσω στο έπακρο.Κάποιος θα έλεγε ότι οι 2,5 ώρες της καταντούν κουραστικές, όμως νομίζω ότι το Σατυρικό, γεμάτο σύμβολα, μυθολογικές αναφορές, δάνεια του θεατρικού τρόπου,χρώματα και ευφάνταστο μακιγιάζ που παραπέμπουν στο ρωμαϊκό κιτς, είναι εικαστικά η καλύτερη ταινία του ευρωπαϊκού κινηματογράφου. Σχεδόν μυσταγωγικό θα έλεγα.

6.Amarcord(1973)-Φελίνι
Ωραία, εδώ νομίζω κατάλαβα πολύ καλά τι κάνει ο δαιμόνιος Ιταλός. Άμαρκορντ σημαίνει θυμάμαι.Μια αναβίωση της προσωπικής του ιστορίας συνιστά η αυτή η ταινία-επιτομή του φελινικού σύμπαντος.Κάπου παλιότερα είχα αναφέρει πού οφείλεται η μαγεία αυτού του έργου: δείξτε μου άλλον σκηνοθέτη που κατάφερε να κινηματογραφήσει πάνω από είκοσι χαρακτήρες, να τους ηθογραφήσει, έστω και σε αδρές γραμμές, και να ανασυνθέσει μια μικρή κοινωνία.Απλώς υποκλίνομαι στο μεγαλείο του.


7.Ο Γατόπαρδος(1963)- Βισκόντι
Ο Βισκόντι είναι ,ίσως, ο σκηνοθέτης που αγαπώ περισσότερο.Ενώ ο Φελίνι ήθελε να κινηματογραφήσει τον κόσμο, το μεγάλο τσίρκο, τις φωνές, ο Βισκόντι εστίαζε σε μοναχικούς ήρωες, φτωχούς προλεταρίους(Ρόκκο και τα αδέλφια του, Η γη τρέμει, Διαβολικοί εραστές)) ή παρηκμασμένους αστούς(Ο Αθώος,Καταραμένοι) που παρακολουθούν βουβοί την κατάρρευσή τους. Κοινό σημείο των δυο ταινιών είναι η άψογη αισθητική τους.Ο Γατόπαρδος είναι κορυφαίο δημιούργημα γιατί μένει πιστό στο πνεύμα ενός αξεπέραστου μυθιστορήματος και διαπνέεται από μια ανυπέρβλητη αισθητική κομψότητα.Κάθε λεπτομέρεια είναι προσεγμένη στην εντέλεια, κάθε πλάνο είναι μια ζωγραφιά.Ναι, έχω δει την ταινία παγώνοντας την εικόνα κάθε λίγο για να χαζέψω.


8. 12(2007)-Μιχάλκοφ
 Η ταινία είναι remake των 12 ενόρκων του Λουμιέ.Αυτή μου αρέσει περισσότερο.Διαδραματίζεται όλη στο γυμναστήριο ενός επαρχιακού σχολείου, όπου οι ένορκοι εξετάζουν την ενοχή ή μη ενός κατηγορουμένου, και παράλληλα ανακαλύπτουν τον εαυτό τους και τους συνομιλητές τους.Γεμάτη νεύρο και προβληματισμούς για το τι τελικά σημαίνει η απονομή της δικαιοσύνης, το φιλμ φέρνει πρωταγωνιστές και θεατές αντιμέτωπους με ηθικά διλήμματα, ώστε το τέλος να έρθει σαν κάθαρση. 

9.Beyond a reasonal doubt(1956)-Fritz Lang
Ένα ακόμη υπέροχο φιλμ νουάρ, στο οποίο ένας δημοσιογράφος και ο επίδοξος γαμπρός του προσπαθούν να αποδείξουν την ανάγκη κατάργησης της θανατικής ποινής, στήνοντας οι ίδιοι ένα έγκλημα.Μικρό διαμάντι.

10.Dogville(2003)- Τρίερ
 Ο Τρίερ πιθανότατα είναι μισότρελος, αλλά αυτή η ταινία με τη μινιμαλιστική λογική καταφέρνει να αποκαλύψει το κτήνος που κοιμάται μέσα μας, πολύ πιο εύγλωττα από ότι μπόρεσε ο Μπουνιουέλ όσες φορές το προσπάθησε ή ο Μπρεσσόν στο ιεροποιημένο  από την κριτική "Στην τύχη ο Μπαλτάζαρ".


11.Psycho(1960)-Χιτσκοκ
  Σε πείσμα όλων όσων θεωρούν ότι ο Δεσμώτης του Ιλίγγου είναι η καλύτερη στιγμή του Χίτσκοκ , η Ψυχώ είναι η αγαπημένη μου ταινία του ευφυούς και ιδιόρρυθμου σκηνοθέτη. Για το σασπένς της, το γοητευτικό αν και δυσπρόσιτο ψυχολογικό της υπόβαθρο, τη σκηνή του μπάνιου και το σαλεμένο βλέμμα του Πέρκινς.


12.Dr.Strangelove(1964)-Κιούμπρικ
 Λέγαμε για διάνοιες, κατά φωνή και ο Κιούπρικ, ο άνθρωπος που κατάφερε να γυρίσει από ένα αριστούργημα σε κάθε κινηματογραφικό είδος πλην του μιούζικαλ- αν και πειραματίστηκε λίγο μαζί του στο Κουρδιστό Πορτοκάλι. Είπα ότι δε θα επιλέξω πολλές ταινίες του, γιατί τότε θα είχαμε σοβαρό πρόβλημα χώρου·θα μπορούσα να βάλω 3-4 ταινίες του στη λίστα,αλλά θα περιοριστώ σε μια. Τo Dr. Strangelove, με τον Πήτερ Σέλερς σε τρεις ρόλους παρακαλώ, είναι μια από τις πιο απολαυστικές και έξυπνες κωμωδίες που έχω δει.


13.Oι ονειροπόλοι(2003)-Μπερτολούτσι
Για αυτήν την ταινία έχει τσακωθεί κόσμος και κοσμάκης, θεωρώντας την πορνογραφικό εκχυδαϊσμό του Μάη του ΄68.Εγώ αυτό που είδα ήταν μια ατομική επανάσταση, ανεξάρτητα από τη συλλογική εξέγερση, τριών νέων διψασμένων για ζωή και τέχνη. Το μόνο που τελικά μπορούμε να αλλάξουμε είναι η μικρή μας σφαίρα και αυτό μέχρι να έρθει κάτι απ έξω να μας συνθλίψει.



14.Αγάπα με αν τολμάς(2003)-Σάμιουελ
 Σίγουρα δεν είναι μια από τις καλύτερες ταινίες που έχουν γυριστεί. Είναι με αντικειμενικά κριτήρια η χειρότερη της λίστας. Είναι όμως η καλύτερη ρομαντική κομεντί, προσωπικά τη θεωρώ ανώτερη από την Αμελί, που έχω δει.Τηρεί με τους κανόνες του παιχνιδιού και τελικά τους ξεπερνάει, παρουσιάζοντας τον έρωτα όπως θα πρεπε να είναι: έντονος και παιγνιώδης. Αν δεν την έχετε υπόψη, φροντίστε να είστε ερωτευμένοι όταν θελήσετε να την πρωτοδείτε.

15. Αποκάλυψη Τώρα(1979)-Κόπολα
 Ο Κόπολα με αυτήν την ταινία κατάφερε να ξεπεράσει το βιβλίο του Κόνραντ. Η καρδιά του σκότους  μεταφέρεται από το Κονγκό στο Βιετνάμ, και η κάμερα ακολουθεί έναν Αμερικάνο στρατιώτη που διασχίζει τη χώρα για να συναντήσει τον στρατηγό Κουρτς ,που έχει αυτονομηθεί  με τα στρατεύματά του. Ο Μάρλον Μπράντο εμφανίζεται στο τελευταίο μέρος της ταινίας για να ενσαρκώσει το απόλυτο σκοτάδι.Και αυτό που μένει είναι η η φρίκη, η φρίκη.Ο ορισμός του κλέβω όλη την ταινία σε ένα δεκάλεπτο.Η σημειολογία της σκηνής με τα ελικόπτερα που βομβαρδίζουν ενώ ο σμηναγός ακούει Βάγκνερ, παραμένει τόσο έξυπνη.



16.Η παγίδα(2007)-Γκολούμποβιτς
Βρήκα συμπτωματικά αυτήν τη σέρβικη ταινία. Ένας πατέρας αναγκάζεται να γίνει δολοφόνος ώστε να εξασφαλίσει χρήματα για την εγχείριση του γιου του.Το έργο παίρνει διαστάσεις αρχαίας τραγωδίας και με κράτησε με κομμένη την ανάσα μέχρι το τελευταίο δευτερόλεπτο.


17.Τα παιδιά του παραδείσου(1945)-Καρνέ
Μέσα στη μαυρίλα του παγκοσμίου πολέμου, κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες, μερικοί Γάλλοι ηθοποιοί θέλησαν να μεταφερθούν στην Μπελ Επόκ και στον κόσμο των μποέμηδων θεατρανθρώπων. Ώρες ώρες φλύαρο , αλλά τόσο γοητευτικό!


"Eίσαι απίστευτος, Εδουάρδε! Όχι μόνο είσαι πλούσιος, αλλά θέλεις ν’ αγαπιέσαι και σαν να ήσουν φτωχός! Τι θ’ απομείνει τότε στους φτωχούς; Λογικέψου. Mη θέλεις να τους τα στερήσεις όλα!".

18.Seven(1995)-Φίντσερ
Οπαδός των θρίλερ δεν είμαι, μάλλον το αντίθετο. Ακόμα όμως δεν έχω βρει άτομο που να μην ενθουσιάστηκε με τη συγκεκριμένη ταινία.Σφιχτοδεμένη πλοκή με επίκεντρο ένα σίριαλ κίλερ που οργανώνει μεθοδικά επτά εγκλήματα, τιμωρώντας έτσι ανθρώπους που έχουν διαπράξει τα αντίστοιχα θανάσιμα βιβλικά αμαρτήματα.

19.Το Κεντρί(1973)-Ρόι Χιλ
Ταινία που την ευχαριστιέμαι με όλη μου την ψυχή όποτε την βλέπω! Όλο σκέρτσο και φινέτσα- ε, ο Νιούμαν και ο Ρέντφορντ παίζουν, το φιλμ καταγράφει τις κομπίνες κάποιων απατεώνων που προσπαθούν να κάνουν το μεγάλο κόλπο κάπου στη δεκαετία του ΄30. Σατανικά έξυπνη και κολάσιμα απολαυστική.






20. Δασκάλα Πιάνου(2001)- Χάνεκε
 Τώρα συνειδητοποιώ πόσες ταινίες έμειναν απέξω, αλλά δεν ήθελα να αφαιρέσω τους Ονειροπόλους ή το Αγάπα με αν τολμάς, οπότε θυσιάζω κάποιες που υπερτερούν ποιοτικά.Λοιπόν ο Χάνεκε είναι ο ορισμός του σαδιστή σκηνοθέτη που προσπαθεί να κάνει το θεατή να παρατήσει την ταινία.Θεωρώ ότι με τη Δασκάλα του Πιάνου, την ιστορία μιας σεξουαλικά καταπιεσμένης γυναίκας που αρχίζει να εξωτερικεύει τις νευρώσεις της, αγγίζει την τελειότητα. Σκληρή και εύστοχη ματιά ως συνήθως από τον Αυστριακό σκηνοθέτη.


Για να προλάβω σκέψεις τονίζω ότι δεν έχω αγγίξει μεγάλους σκηνοθέτες όπως ο Μπέργκμαν, ο Ταρκόφσκι και οι κλασικοί του ασιατικού κινηματογράφου( μάλλον περιμένω να πήξει λίγο το κεφάλι μου).Επίσης έχω ακήρυχτο πόλεμο με τη Νουβέλ Βαγκ- τους βαριέμαι!Όσον αφορά τώρα τη χρονολογική ασυμμετρία που παρατηρώ στη λίστα, δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι :-)Εγώ τη δεκαετία του ΄80 ήμουν αγέννητος,αφήστε που τότε γυρνούσαν καλές ταινίες με το σταγονόμετρο.