Παρασκευή 14 Δεκεμβρίου 2012

Tango με την ομορφιά

   Στο παρελθόν είχα πολλές ευκαιρίες να διαπιστώσω την δύναμη της λογοτεχνικής μορφής που λέγεται διήγημα. Στον κανόνα της παγκόσμιας λογοτεχνίας θα συναντήσουμε δεκάδες ογκωδέστατα μυθιστορήματα που σημάδεψαν την κουλτούρα μας, διηγήματα όμως θα βρούμε ελάχιστα. Κι όμως γίγαντες της παγκόσμιας λογοτεχνίας, όπως ο Πόε,ο Μοπασάν, ο Τσέχωφ και Μπόρχες έμειναν στην ιστορία κυρίως μέσα από τα διηγήματά τους. Οπωσδήποτε ένα μυθιστόρημα δίνει χαρακτήρες πιο ολοκληρωμένους, μύθους πολυεπίπεδους και έναν ολόκληρο κόσμο μέσα στον οποίο μπορείς να βυθιστείς. Καμία όμως λογοτεχνική φόρμα δεν προσφέρει την αμεσότητα, την έκπληξη του αναπάντεχου, την ποικιλία και την πρωτοτυπία θεμάτων που χαρίζει ένα διήγημα.
   
Τα περασμένα Χριστούγεννα, πριν αποκτήσω blog, είχα την ευτυχία να περάσω μερικές από τις πιο απολαυστικές αναγνώσεις της ζωής μου με συντροφιά μια συλλογή διηγημάτων του Κορτάσαρ, ενός πραγματικού ιδιοφυούς συγγραφέα που στέκεται στη σκιά των ιερών τεράτων της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας. Ο Κορτάσαρ ασφαλώς και δεν είναι άγνωστος, όμως δεν συζητήθηκε και δεν διαβάστηκε  όσο ο Λιόσα, ο Μάρκες και ο Μππόρχες.
 
Pollock, The Key

Οι εκδόσεις Πάπυρος επιμελήθηκαν μια αριστουργηματική ανθολογία διηγημάτων.Το "Αξολότλ και άλλα διηγήματα" περιλαμβάνει κείμενα(ρεαλιστικού και φανταστικού περιεχομένου) από διάφορες συλλογές του Αργεντινού, υπέροχα μεταφρασμένα από την Ισμήνη Κανσή που πετυχαίνει ακόμα και στα πιο απαιτητικά σημεία να διατηρήσει την ροή και το σφρίγος του πρωτότυπου. Αν λείπει κάτι για να χαρακτηριστεί η έκδοση τέλεια, αυτό είναι μια εκτενέστερη εισαγωγή. Επίσης να προειδοποιήσω πως , αν αποφασίσετε να διαβάσετε το βιβλίο, αφήστε την εισαγωγή για το τέλος, καθώς αποκαλύπτονται στοιχεία των ιστοριών.

"Από το απόγευμα μέχρι αργά τη νύχτα, μέσ από δρόμους που άνοιγαν οι λέξεις στο πήγαινέλα τους, από χέρια που έσμιγαν  για μια στιγμή πάνω στο τραπεζομάντιλο πριν γελάσουν, πριν καπνίσουν κι άλλα τσιγάρα, θ΄απομείνει μια διαδρομή με ταξί, κάποιο μέρος που εκείνος ή εκείνη ήξεραν, ένα δωμάτιο,όλα μπερδεμένα σε μια εικόνα από λευκά σεντόνια και τη βιαστική, σχεδόν θυμωμένη σύσπαση των κορμιών σε μια ατελείωτη συνεύρεση από σιωπές που έσπαγαν και επανέρχονταν, κάθε φορά λιγότερο πιστευτές, από κάθε νέα έκρηξη που τους συνέτριβε, τους κατατρόπωνε και τους ζεματούσε, μέχρι εξάντλησης, μέχρι την τελευταία καύτρα των τσιγάρων το ξημέρωμα"

 Όσον αφορά τα έργα αυτά καθαυτά, το καθένα έχει τη δική του μαγεία, όλα συναρπαστικά και τόσο γεμάτα που μετά από κάθε διήγημα έχεις την αίσθηση πως τελείωσες ένα μυθιστόρημα. Το "Τη νύχτα ανάσκελα" είναι με βεβαιότητα ένα από τα δέκα καλύτερα διηγήματα που έχω διαβάσει. Όχι απλώς υπέροχα γραμμένο, όπως όλα, αλλά και συγκλονιστικά απρόοπτο. Αν και είναι μόλις το δεύτερο κείμενο της συλλογής, μετά το εμβληματικό "Σπίτι", η ομορφιά και η τελειότητά του με μάγεψε και με συνέτριψε τόσο που επί δύο μέρες δε μπορούσα να συνεχίσω την ανάγνωση, χαμένος ακόμα στην ανάμνηση αυτού του μικροσκοπικού διαμαντιού.
 
 "Οι μαινάδες" είναι ένα διήγημα τρελό, με ταχύτατο ρυθμό που παρασέρνει τον αναγνώστη σε μια κατάσταση όπου μέσα σε ένα απολύτως ρεαλιστικό πλαίσιο αποκαλύπτεται το παράδοξο της συλλογικής παράκρουσης. "Η υγεία των αρρώστων" είναι ένα από τα πιο αστεία διηγήματα του βιβλίου: μια οικογένεια που αποκρύπτει από την άρρωστη, γριά μητέρα κάθε πρόβλημα για να μην κλονιστεί κι άλλο, πράγμα που έχει  ανυπολόγιστες συνέπειες.Στη "Δεσποινίδα Κόρα"παρακολουθούμε την εξαιρετικά τρυφερή ιστορία της ερωτικής αφύπνισης ενός εφήβου και ταυτόχρονα μια απαιτητική άσκηση ύφους, καθώς μέσα σε 24 σελίδες τον λόγο παίρνουν τέσσερις πρωτοπρόσωποι αφηγητές, με την εναλλαγή μάλιστα να γίνεται ακόμα και μέσα σε μια συντακτική περίοδο. " Η Σίλβια" είναι μια ακόμα αφορμή για ντελίριο και ύμνους στον Κορτάσαρ, μια συγκινητική αφήγηση που  παντρεύει με τρόπο μαγικό την πραγματικότητα και τη φαντασία. Τέλος, το
"Κείμενο σε σημειωματάριο" είναι μια συνομωσιολογική, γκροτέσκα ιστορία, μια ευφυής σύλληψη για έναν ολόκληρο κόσμο που κινείται αθόρυβα μέσα στις στοές του μετρό.
   
" Αν γινόταν να σκίσουμε και να πετάξουμε σαν παλιό βιβλίο ή σαν παλιόχαρτο  το παρελθόν. Όμως βρίσκεται πάντα εδώ, λεκιάζει το καθαρό χαρτί και νομίζω πως αυτό είναι το πραγματικό μας μέλλον"


Ακόμα και αν τα θέματα δεν ήταν τόσο γοητευτικά, ο λόγος και μόνο του Κορτάσαρ θα ήταν αρκετός για να διαβάσω εκατοντάδες σελίδες. Κρατώντας στα χέρια μου το βιβλίο, ένιωθα απόλυτα απορροφημένος σε αυτό και επιβράδυνα την ανάγνωση, ελπίζοντας πως το βιβλίο αυτό δεν θα τελειώσει ποτέ. Η ποικιλία που ανέφερα παραπάνω, δεν περιορίζεται στη θεματολογία, αντίθετα αφορά και το ύφος. Από τον λιτό, γραφειοκρατικό τόνο που θυμίζει υπηρεσιακή αναφορά ("Κείμενο σε Σημειωματάριο"), στο χειμαρρώδη και συναισθηματικά φορτισμένο λόγο του "Η Λιλάνα κλαίει" ή στο "φλύαρο", γεμάτο παιδική αφέλεια στιλ  του "Μετά το Φαγητό", ένα ποικιλόχρωμο μωσαϊκό.

Υ.Γ. Μια απίστευτη σύμπτωση είναι πως έτυχε να διαβάσω το βιβλίο ακριβώς την ίδια εβδομάδα με τον ναυτίλο.

  

3 σχόλια: